Waarom maken mensen geen vitamine C?

Waarom de mensheid het zelf moet ‘fixen’: Het verhaal achter onze verloren vitamine C-fabriek

Vitamine C, ook bekend als ascorbinezuur, is een cruciale voedingsstof. We weten dat we het nodig hebben voor een sterk immuunsysteem, een gezonde huid en de opname van ijzer. Maar heb je je ooit afgevraagd waarom we in tegenstelling tot de meeste andere dieren, vitamine C niet zelf kunnen aanmaken? Het antwoord ligt diep verscholen in onze evolutionaire geschiedenis en een verloren enzym.

De meeste planten en dieren, waaronder de meeste zoogdieren, zijn in staat om zelf vitamine C te synthetiseren. Ze doen dit via een meertraps proces waarbij glucose, een simpele suiker, wordt omgezet in ascorbinezuur. Een sleutelenzym in dit proces is L-gulonolactone oxidase (GULO). Het is GULO dat de laatste stap in de conversie van glucose naar vitamine C katalyseert.

En hier zit de kneep: de mens, samen met apen, cavia’s en sommige soorten vleermuizen, mist een functioneel GULO-gen. Dit betekent dat we het enzym GULO niet produceren, en dus ook niet in staat zijn om zelf vitamine C aan te maken.

De evolutionaire verklaring:

Hoe is dit gebeurd? De meest gangbare theorie is dat onze voorouders, miljoenen jaren geleden, leefden in een omgeving waar vitamine C overvloedig aanwezig was in hun voeding. Denk aan een dieet rijk aan fruit en verse groenten. Onder deze omstandigheden was de eigen productie van vitamine C niet langer een evolutionair voordeel. Het GULO-gen muteerde, werd niet langer functioneel en werd uiteindelijk een pseudogen – een stukje DNA dat er nog steeds is, maar geen functie meer vervult.

Omdat vitamine C gemakkelijk beschikbaar was, had de selectie geen druk om het functionele GULO-gen te behouden. Integendeel, het verliezen van het gen kan zelfs energie hebben bespaard die elders gebruikt kon worden. Stel je voor dat je lichaam energie verspilt aan het produceren van iets dat je toch al in overvloed binnenkrijgt!

De gevolgen voor de moderne mens:

In de moderne wereld, met wisselende voedingspatronen en minder garantie op een constante toevoer van vitamine C-rijke voeding, is het onvermogen om vitamine C te produceren een nadeel. We zijn afhankelijk van een bewuste inname van deze vitamine via voeding of supplementen om tekorten te voorkomen. Een tekort aan vitamine C kan leiden tot scheurbuik, een ziekte die gekenmerkt wordt door bloedend tandvlees, vermoeidheid en een vertraagde wondgenezing.

De les:

Het verhaal van onze verloren vitamine C-fabriek is een fascinerende illustratie van hoe evolutie werkt en hoe omgevingsfactoren de genetische samenstelling van een soort kunnen beïnvloeden. Het benadrukt ook het belang van een gevarieerd en gezond dieet om te compenseren voor de tekortkomingen die de evolutie ons heeft opgelegd. Kortom, we moeten zelf de rol van de GULO-functie overnemen en ervoor zorgen dat we voldoende vitamine C binnenkrijgen om onze gezondheid te ondersteunen. Het is een kleine moeite voor de vele voordelen die deze essentiële vitamine ons biedt.