Wat is veilig gedrag?

Veilig gedrag: een evenwicht tussen risico en beheersing

Veilig gedrag is meer dan alleen het vermijden van ongelukken; het is een proactieve aanpak die gericht is op het minimaliseren van risico’s en het maximaliseren van veiligheid. Guldenmund en Hale (2013) definiëren het treffend als gedrag dat aantoonbaar of waarschijnlijk geen letsel of schade veroorzaakt aan het individu of anderen. Dit is een cruciaal punt: veilig gedrag impliceert niet de afwezigheid van risico, maar wel een bewuste en verantwoordelijke omgang ermee.

Risico’s zijn inherent aan het leven, op het werk, thuis en in onze vrije tijd. Een volledige eliminatie van alle risico’s is onmogelijk en vaak zelfs onwenselijk. Denk aan het leren fietsen: vallen hoort erbij, maar met de juiste bescherming en begeleiding wordt het risico op ernstig letsel beperkt. Veilig gedrag draait juist om het beheersen van deze risico’s, het nemen van weloverwogen beslissingen en het handelen op basis van kennis en voorzichtigheid.

Wat valt er dan wel onder veilig gedrag? Het is een breed begrip dat zich uit in verschillende aspecten:

• Risicobewustzijn: Het herkennen en inschatten van potentiële gevaren in verschillende situaties. Dit omvat zowel fysieke risico’s (bijvoorbeeld werken met zware machines) als psychische risico’s (bijvoorbeeld stress op de werkvloer).

• Voorbereiding en planning: Voordat een activiteit wordt ondernomen, wordt deze gepland en worden de benodigde voorzorgsmaatregelen getroffen. Dit kan variëren van het dragen van beschermende kleding tot het controleren van apparatuur.

• Volgen van regels en procedures: Het naleven van veiligheidsvoorschriften, instructies en procedures is essentieel. Dit draagt bij aan een veilige werkomgeving en minimaliseert de kans op ongelukken.

• Communicatie: Open communicatie over risico’s en mogelijke gevaren is cruciaal. Het melden van onveilige situaties en het vragen om hulp indien nodig, is een belangrijk onderdeel van veilig gedrag.

• Proactieve houding: Veilig gedrag is niet reactief, maar proactief. Het gaat om het nemen van initiatief om risico’s te voorkomen, in plaats van te wachten tot er iets gebeurt.

• Zelfvertrouwen en zelfzorg: Het kennen van je eigen grenzen en het durven zeggen wanneer je je overbelast voelt of een taak niet veilig kunt uitvoeren, is essentieel voor veilig gedrag.

Veilig gedrag is dus een continue proces van leren, aanpassen en verbeteren. Het is een verantwoordelijkheid van iedereen, op elk niveau en in elke situatie. Door bewust om te gaan met risico’s en verantwoordelijkheid te nemen voor eigen veiligheid en die van anderen, creëren we een veiligere omgeving voor onszelf en voor de mensen om ons heen. Het is een investering die zichzelf meer dan terugbetaalt.