Hoe formuleer je een lesdoel?

Van vaag naar helder: Lesdoelen formuleren met SMARTI

Een les goed voorbereiden begint met heldere lesdoelen. Wat wil je dat leerlingen aan het einde van de les kennen, kunnen én hoe wil je dat ze zich opstellen? Vaak blijven lesdoelen hangen in vage bewoordingen zoals “leerlingen leren over de Franse Revolutie” of “leerlingen begrijpen fotosynthese”. Zulke formuleringen bieden weinig houvast voor de lesplanning en maken het lastig om te meten of de doelen daadwerkelijk bereikt zijn. Effectieve lesdoelen daarentegen specificeren concrete, meetbare leerresultaten en maken gebruik van de SMARTI-methode.

Wat is SMARTI?

SMARTI staat voor Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdsgebonden en Inspirerend. Deze criteria helpen je om heldere en effectieve lesdoelen te formuleren:

• Specifiek: Wat moeten de leerlingen precies leren? Vermijd vage termen en wees zo concreet mogelijk. In plaats van “leren over de Franse Revolutie”, formuleer je bijvoorbeeld: “De leerlingen kunnen de drie belangrijkste oorzaken van de Franse Revolutie benoemen en beschrijven.”

• Meetbaar: Hoe ga je vaststellen of de leerlingen het doel bereikt hebben? Welke concrete bewijzen verwacht je? Denk aan toetsen, presentaties, observaties, werkstukken etc. Bijvoorbeeld: “De leerlingen kunnen in een korte presentatie de drie belangrijkste oorzaken van de Franse Revolutie uitleggen aan de hand van concrete voorbeelden.”

• Acceptabel: Zijn de doelen haalbaar en relevant voor de leerlingen? Sluiten ze aan bij hun voorkennis, niveau en interesses? Betrek de leerlingen eventueel bij het formuleren van de doelen om hun betrokkenheid te vergroten.

• Realistisch: Zijn de doelen haalbaar binnen de beschikbare tijd en met de beschikbare middelen? Een te ambitieus doel kan leiden tot frustratie bij zowel de leerkracht als de leerlingen.

• Tijdsgebonden: Binnen welke termijn moeten de leerlingen de doelen bereikt hebben? Specificeer een duidelijke deadline, bijvoorbeeld: “Aan het einde van deze lesweek kunnen de leerlingen…”

• Inspirerend: Spreken de doelen de leerlingen aan? Zijn ze uitdagend en motiverend? Probeer de lesdoelen te koppelen aan de belevingswereld van de leerlingen en maak ze relevant voor hun toekomstige ontwikkeling.

De drie domeinen van leren:

Naast SMARTI is het belangrijk om te onthouden dat leren zich afspeelt op drie domeinen: cognitief (kennis), affectief (houding) en psychomotorisch (vaardigheden). Effectieve lesdoelen omvatten idealiter alle drie de domeinen. In het voorbeeld van de Franse Revolutie zou je naast de kennis van de oorzaken ook kunnen toevoegen: “De leerlingen tonen respect voor verschillende perspectieven op historische gebeurtenissen (affectief)” en “De leerlingen kunnen bronnenmateriaal over de Franse Revolutie kritisch analyseren (psychomotorisch).”

Door consequent de SMARTI-methode toe te passen en rekening te houden met de drie domeinen van leren, formuleer je heldere, meetbare en motiverende lesdoelen die bijdragen aan een effectief leerproces. Dit leidt niet alleen tot betere leerresultaten, maar ook tot meer plezier en betrokkenheid in de klas.