Wie betaalt de kosten van een strafzaak?

Wie betaalt de kosten van een strafzaak? Een heldere uitleg.

Een strafzaak kan een complexe en kostbare onderneming lijken, maar de verdeling van de kosten is in Nederland relatief duidelijk geregeld, al zijn er nuances. De algemene regel is: de overheid draagt de meeste kosten, maar er zijn uitzonderingen. Laten we die eens nader bekijken.

De overheid draagt de basiskosten: De overheid, in de vorm van het Openbaar Ministerie (OM) en de rechtbank, is verantwoordelijk voor de meeste kosten die gemoeid zijn met de behandeling van een strafzaak. Dit omvat zaken als:

• Griffierechten: Deze kosten, die normaal gesproken door partijen in civiele zaken worden betaald, worden in strafzaken door de overheid gedragen. Je hoeft als verdachte dus geen griffierechten te betalen om voor de rechter te verschijnen.
• Kosten van de rechter en het OM: De salarissen van rechters, officieren van justitie en ander juridisch personeel, evenals de kosten van de rechtszaal en het juridische apparaat, vallen onder de verantwoordelijkheid van de overheid.
• Kosten van getuigenverhoren en deskundigenonderzoeken: Als er getuigen worden opgeroepen of deskundigen worden ingeschakeld om bewijs te leveren, worden de kosten hiervan door de overheid betaald.

Kosten die wel door de verdachte gedragen kunnen worden:

Waar de overheid de basiskosten draagt, zijn er wel kosten die door de verdachte zelf betaald moeten worden:

• Kosten van een advocaat: Dit is de belangrijkste uitzondering op de regel. Het inschakelen van een advocaat is een persoonlijke keuze, en de kosten hiervoor zijn in principe voor eigen rekening. De advocaat stuurt je een factuur voor zijn of haar diensten. De hoogte van deze kosten is afhankelijk van het soort zaak, de complexiteit en het aantal uren besteed aan jouw verdediging.

• Schadevergoeding aan slachtoffers: Wordt de verdachte schuldig bevonden, dan kan hij of zij verplicht worden om een schadevergoeding aan het slachtoffer te betalen. Dit is geen proceskost, maar een gevolg van de veroordeling.

Gefinancierde rechtsbijstand: Gelukkig bestaat er een vangnet voor verdachten die de kosten van een advocaat niet kunnen betalen. Wie in aanmerking komt voor gefinancierde rechtsbijstand (GRB), krijgt de advocaatkosten (geheel of gedeeltelijk) vergoed door de overheid. De aanvraag voor GRB moet tijdig worden ingediend en wordt beoordeeld op basis van inkomen en vermogen.

Conclusie: Hoewel de overheid de meeste kosten van een strafzaak draagt, blijft de verdachte verantwoordelijk voor de kosten van een advocaat, tenzij gefinancierde rechtsbijstand wordt toegekend. Het is daarom essentieel om je goed te laten informeren over de mogelijkheden van gefinancierde rechtsbijstand als je de kosten niet zelf kunt dragen. Een vroegtijdig gesprek met een advocaat of jurist kan hierbij zeer nuttig zijn.