Welke klachtdelicten zijn er?

Klachtdelicten: Wanneer het slachtoffer aan het roer staat

In het rechtssysteem worden strafbare feiten in verschillende categorieën ingedeeld. Een belangrijke distinctie is die tussen zogenaamde ‘ambtsmisdrijven’ en ‘klachtdelicten’. Terwijl bij ambtsmisdrijven de overheid uit eigen beweging actie onderneemt, speelt bij klachtdelicten het slachtoffer een cruciale rol. Zonder de uitdrukkelijke wens van het slachtoffer tot vervolging, blijft het openbaar ministerie passief. Dit artikel duikt dieper in op de wereld van klachtdelicten en verklaart waarom deze speciale behandeling gerechtvaardigd is.

Wat zijn klachtdelicten precies?

Een klachtdelict is een strafbaar feit waarbij de vervolging afhankelijk is van een klacht van het slachtoffer. In tegenstelling tot ambtsmisdrijven, waar de staat de verantwoordelijkheid neemt voor de vervolging, wordt bij klachtdelicten de beslissing om al dan niet te vervolgen in handen van de persoon die het slachtoffer is geworden.

Waarom klachtdelicten? Een afweging van belangen.

De reden voor deze benadering ligt in de afweging van verschillende belangen. Vaak gaat het bij klachtdelicten om feiten die primair de persoonlijke levenssfeer van het slachtoffer raken. Denk aan situaties waarin de schade vooral immaterieel is, zoals bij belediging of schending van privacy. De wetgever vindt dat in deze gevallen het slachtoffer zelf het beste kan beoordelen of de inbreuk op zijn of haar privéleven zo ernstig is dat strafrechtelijke vervolging wenselijk is.

Daarnaast kan er sprake zijn van contraproductiviteit. Stel dat het slachtoffer, ondanks de strafbare feiten, toch nog een goede relatie met de dader wil behouden, bijvoorbeeld binnen de familie. Het initiëren van een strafrechtelijke procedure door de staat zou deze relatie onherstelbaar kunnen beschadigen. De wetgever kiest er dan voor om de mogelijkheid tot vervolging te bieden, maar de beslissing om daar daadwerkelijk gebruik van te maken, aan het slachtoffer zelf over te laten.

Voorbeelden van klachtdelicten

Hoewel de lijst niet limitatief is, zijn er enkele delicten die regelmatig als klachtdelict worden gekwalificeerd:

• Meineed: Het opzettelijk afleggen van een valse eed of verklaring onder ede.
• Belediging (uitgezonderd ambtsbelediging): Het opzettelijk krenken van iemands eer of goede naam. Ambtsbelediging, gericht tegen functionarissen in de uitoefening van hun functie, wordt doorgaans gezien als een ambtsmisdrijf.
• Schending van geheimen: Het ongeoorloofd openbaar maken van vertrouwelijke informatie.
• Bedreiging met smaad: Het dreigen met het openbaar maken van informatie die de eer of goede naam van iemand kan schaden.
• Stalking (belaging): Het stelselmatig lastigvallen van iemand, waardoor diegene zich bedreigd of geïntimideerd voelt.
• Afpersing: Het dwingen van iemand om iets af te geven, te doen of na te laten door middel van bedreiging met geweld of openbaring van compromitterende informatie.
• Schaking: Het wederrechtelijk wegnemen van iemand, meestal een minderjarige, uit de macht van degenen die daartoe gerechtigd zijn.
• Bepaalde delicten gerelateerd aan de pers: In sommige gevallen, bijvoorbeeld bij bepaalde vormen van laster of smaad in de media, kan vervolging afhankelijk zijn van een klacht van het slachtoffer.

De cruciale rol van de aangifte

Bij klachtdelicten is de aangifte van het slachtoffer de absolute voorwaarde voor een strafrechtelijk onderzoek. Zonder deze aangifte kan de politie geen onderzoek starten en kan het openbaar ministerie de dader niet vervolgen. De aangifte is dus het startsein voor de strafrechtelijke procedure.

Conclusie:

Klachtdelicten vormen een interessant en belangrijk onderdeel van het strafrecht. Ze geven het slachtoffer een actieve rol in het bepalen of een strafbaar feit daadwerkelijk gevolgen zal hebben voor de dader. Deze benadering is gebaseerd op een afweging van belangen, waarbij de persoonlijke levenssfeer en de wensen van het slachtoffer centraal staan. Het is belangrijk om te weten wat klachtdelicten zijn en welke rechten men als slachtoffer heeft, zodat men in staat is om een weloverwogen beslissing te nemen over de aangifte en de mogelijke vervolging.