Wat is de oorzaak van een vitamine B12-tekort?

De verborgen oorzaken van een vitamine B12-tekort: meer dan alleen een dieetkwestie

Een vitamine B12-tekort is een veelvoorkomend probleem met verstrekkende gevolgen voor de gezondheid. Hoewel vaak geassocieerd met een vegetarisch of veganistisch dieet, is de werkelijkheid complexer. Een tekort is namelijk niet enkel het gevolg van een gebrek aan inname, maar wordt vaak veroorzaakt door een combinatie van factoren die de opname en/of de aanmaak van deze essentiële vitamine verstoren.

De meest bekende oorzaak is inderdaad onvoldoende inname via de voeding. Vitamine B12 komt voornamelijk voor in dierlijke producten zoals vlees, vis, gevogelte, eieren en zuivel. Strikte veganisten en vegetariërs lopen daarom een significant verhoogd risico op een tekort, tenzij ze bewust een B12-supplement nemen of B12-verrijkte voeding consumeren. Het is echter belangrijk te benadrukken dat ook mensen die wel dierlijke producten eten, een tekort kunnen ontwikkelen, bijvoorbeeld door eenzijdige voedingspatronen of een slechte opnamecapaciteit.

Maar een vitamine B12-tekort is meer dan alleen een kwestie van wat je eet. Een cruciale factor is de opname van de vitamine in het lichaam. Dit proces is een complexe interactie waarbij verschillende organen en factoren een rol spelen. Problemen in dit proces kunnen leiden tot een tekort, zelfs bij voldoende inname. Enkele belangrijke oorzaken hiervan zijn:

• Auto-immuunziekten: Bij aandoeningen zoals perniciieuze anemie valt het immuunsysteem de cellen in de maag aan die essentieel zijn voor de opname van B12. Deze cellen produceren een intrinsieke factor, een eiwit dat nodig is om B12 te binden en te transporteren naar de dunne darm waar het wordt opgenomen. De vernietiging van deze cellen leidt tot een verminderde opname, ondanks een adequate inname via voeding.

• Gastritis en andere maag-darm aandoeningen: Infecties, ontstekingen en zweren in de maag kunnen de productie van de intrinsieke factor verstoren of de maagwand beschadigen, waardoor de opname van B12 bemoeilijkt wordt. De bacterie Helicobacter pylori, een veelvoorkomende oorzaak van maagzweren, kan hierbij een belangrijke rol spelen.

• Chirurgische ingrepen: Verwijdering van een deel van de maag, bijvoorbeeld bij een maagverkleining of na een maagresectie, kan de opname van vitamine B12 aanzienlijk verminderen. Ook bij operaties aan de dunne darm kan de opnamecapaciteit beïnvloed worden.

• Medicijngebruik: Sommige medicijnen, zoals metformine (voor diabetes type 2) en protonpompremmers (voor maagzuur), kunnen de opname van vitamine B12 negatief beïnvloeden.

Een vitamine B12-tekort kan leiden tot ernstige neurologische en hematologische problemen. Omdat de oorzaken divers zijn, is het essentieel om bij vermoeden van een tekort een arts te raadplegen. Bloedonderzoek kan de B12-spiegel bepalen en verdere diagnostiek kan helpen de onderliggende oorzaak vast te stellen en een passende behandeling in te stellen. Deze behandeling kan bestaan uit orale supplementen, injecties of, in sommige gevallen, een aanpassing van het dieet.