Wat heeft een dierlijke cel dat een plantencel niet heeft?

Het onderscheidende kenmerk: Wat dierlijke cellen hebben dat plantencellen missen (en andersom)

Op het eerste gezicht lijken dierlijke en plantencellen veel op elkaar: beide zijn eukaryote cellen, met een celkern, mitochondriën en andere organellen die essentiële functies uitvoeren. Toch zijn er belangrijke verschillen, en één daarvan is cruciaal voor het begrijpen van de fundamentele verschillen in structuur en functie tussen planten en dieren. De vraag “Wat heeft een dierlijke cel dat een plantencel niet heeft?” is dan ook misleidend; de juiste vraag is eigenlijk: “Welke belangrijkste structurele elementen onderscheiden dierlijke en plantencellen?”. Want hoewel er subtiele verschillen zijn in de samenstelling en hoeveelheid van bepaalde organellen, is één structureel verschil overduidelijk: de celwand.

Plantencellen bezitten een stevige celwand, opgebouwd uit cellulose. Deze celwand biedt bescherming, ondersteuning en vorm aan de cel. De celwand is een rigide structuur die de cel stabiliseert en voorkomt dat deze barst bij veranderingen in de osmotische druk. Deze druk, de turgordruk, wordt veroorzaakt door het verschil in waterconcentratie binnen en buiten de cel. Water stroomt via osmose de cel in, en de celwand voorkomt dat de cel overmatig uitzet en knapt. Het is deze turgordruk die planten hun stevigheid en rechtopstaande houding geeft. Verwijder de celwand, en de plant verwelkt.

Dierlijke cellen daarentegen missen deze celwand. Dit is een fundamenteel verschil. Zonder de bescherming van een rigide celwand is een dierlijke cel veel kwetsbaarder voor veranderingen in de osmotische omgeving. Een plotselinge toename van water in de cel kan leiden tot lysis, het barsten van de celmembraan. Dit mechanisme is cruciaal om te begrijpen waarom dierlijke cellen in een hypotone omgeving (lagere concentratie opgeloste stoffen buiten de cel) bescherming nodig hebben tegen overmatige wateropname. De afwezigheid van een celwand is dus niet zozeer iets extra’s in dierlijke cellen, maar een afwezigheid van een structuur die essentieel is voor plantencellen.

Het ontbreken van een celwand is niet het enige verschil, natuurlijk. Plantencellen bevatten ook chloroplasten, de organellen waar fotosynthese plaatsvindt. Dierlijke cellen moeten hun energie halen uit de consumptie van andere organismen. Deze fundamentele verschillen in energievoorziening en structurele ondersteuning bepalen grotendeels de verschillende morfologieën en fysiologieën van planten en dieren. De celwand, echter, is een doorslaggevend kenmerk dat de twee celtypen op een fundamenteel niveau onderscheidt.