Waarom kunnen mensen cellulose niet verteren?

De onverteerbare krachtpatser: Waarom cellulose ons lichaam te slim af is

Cellulose is een belangrijke bouwsteen van plantencellen en daarmee een van de meest voorkomende organische stoffen op aarde. We komen het dagelijks tegen in onze voeding, in de vorm van groente, fruit en granen. Hoewel rijk aan potentiële energie, kunnen wij mensen cellulose niet verteren en benutten zoals bijvoorbeeld herkauwers dat kunnen. Maar waarom is dat zo?

Het geheim schuilt in de chemische structuur van cellulose. Deze complexe koolhydraat is opgebouwd uit lange ketens van glucosemoleculen, die met elkaar verbonden zijn via zogenaamde bèta 1,4-glycosidische bindingen. En daar wringt de schoen voor ons menselijke spijsverteringsstelsel.

Ons lichaam produceert namelijk enzymen, zoals amylase, aanwezig in ons speeksel en de dunne darm, die gespecialiseerd zijn in het afbreken van alfa 1,4-glycosidische bindingen, zoals die voorkomen in zetmeel. Deze enzymen passen echter niet op de bèta 1,4-bindingen in cellulose. Het is alsof je probeert een kruiskopschroevendraaier te gebruiken voor een sleufkopschroef: het past simpelweg niet.

De meeste mensen bezitten niet het enzym cellulase, dat wél in staat is om de bèta 1,4-bindingen in cellulose te hydrolyseren. Sommige herbivoren, zoals koeien en schapen, hebben in hun maag-darmstelsel micro-organismen die cellulase produceren. Deze micro-organismen fermenteren de cellulose, waarbij vluchtige vetzuren ontstaan die de dieren als energiebron kunnen gebruiken. Wij mensen missen deze symbiotische relatie met cellulose-afbrekende micro-organismen in die mate.

Hoewel we cellulose niet kunnen verteren, speelt het wel degelijk een belangrijke rol in onze gezondheid. Het is namelijk een belangrijke bron van voedingsvezels. Deze vezels stimuleren de darmwerking, dragen bij aan een verzadigd gevoel en kunnen helpen het cholesterolgehalte te verlagen. Cellulose fungeert als een soort ‘bezem’ in onze darmen, die onverteerbare voedselresten en afvalstoffen meevoert.

Kortom, hoewel we de energie in cellulose niet direct kunnen benutten, is deze complexe koolhydraat toch onmisbaar voor een gezonde spijsvertering en een gebalanceerd dieet. De onverteerbare aard van cellulose benadrukt het belang van een gevarieerde voedselinname, inclusief andere koolhydraten die wel verteerbaar zijn en ons voorzien van de nodige energie.