Is artrose altijd te zien op een röntgenfoto?

Is artrose altijd te zien op een röntgenfoto? Een genuanceerd antwoord.

Artrose, een veelvoorkomende vorm van gewrichtsslijtage, wordt vaak geassocieerd met röntgenfoto’s. Maar is artrose altijd zichtbaar op zo’n foto? Het antwoord is: nee, niet altijd, en het is belangrijk om te begrijpen waarom.

Een röntgenfoto maakt gebruik van röntgenstraling om een beeld te creëren van de botstructuren in het lichaam. Kraakbeen, het gladde, beschermende weefsel tussen de botten in een gewricht, is echter zacht weefsel en is daardoor niet direct zichtbaar op een röntgenopname. Wat wél zichtbaar is, is de ruimte tussen de botten, de zogenaamde gewrichtsspleet. Deze ruimte wordt gevuld met kraakbeen en gewrichtsvloeistof.

Bij artrose treedt een geleidelijke afbraak van het kraakbeen op. Deze afbraak leidt tot een vernauwde gewrichtsspleet. Dit is de belangrijkste indirecte aanwijzing voor artrose op een röntgenfoto. Een smaller geworden ruimte tussen de botten wijst dus op kraakbeenverlies en is een belangrijke indicator voor de aanwezigheid van artrose. Naast de vernauwing van de gewrichtsspleet kunnen röntgenfoto’s ook andere tekenen van artrose laten zien, zoals:

• Osteofyten: Dit zijn botwoekeringen aan de randen van de botten in het gewricht. Ze ontstaan als reactie op de instabiliteit en beschadiging van het gewricht.
• Subchondrale sclerose: Dit verwijst naar een verharding van het bot onder het kraakbeen, wat zichtbaar is als een verhoogde botdichtheid op de röntgenfoto.
• Cysten: Kleine holtes in het bot kunnen zich vormen nabij het aangetaste gewricht.

Hoewel deze veranderingen op een röntgenfoto duiden op artrose, is het belangrijk te benadrukken dat de ernst van de artrose niet altijd evenredig is met de bevindingen op de röntgenfoto. Iemand kan aanzienlijke pijn en functieverlies ervaren bij relatief geringe röntgenologische afwijkingen. Omgekeerd kunnen er op een röntgenfoto duidelijke tekenen van artrose zichtbaar zijn, zonder dat de patiënt veel klachten ervaart. De röntgenfoto geeft dus een beeld van de structurele schade, maar niet van de klinische presentatie van de artrose.

Kortom, een röntgenfoto is een waardevol hulpmiddel bij de diagnose van artrose, maar het is niet de enige methode. De aanwezigheid van artrose kan op een röntgenfoto worden aangetoond door indirecte tekenen zoals een vernauwde gewrichtsspleet, osteofyten en andere structurele veranderingen. Echter, de afwezigheid van deze tekenen op een röntgenfoto sluit artrose niet uit, en de ernst van de structurele schade correleert niet altijd met de ervaren klachten. Een volledig klinisch beeld vereist vaak aanvullend onderzoek en een grondige anamnese.