Wat is gevolgschade in het Nederlands recht?

Gevolgschade: Wanneer een fout meer kost dan je denkt

In het Nederlandse recht is het begrip “gevolgschade” een belangrijk element binnen het schadevergoedingsrecht. Het gaat verder dan de directe schade die ontstaat als iemand een overeenkomst niet nakomt, en raakt aan de indirecte, soms aanzienlijke nadelige gevolgen die daaruit voortvloeien. Maar wat houdt gevolgschade precies in, en wanneer kan een partij aanspraak maken op vergoeding hiervan?

Gevolgschade, ook wel indirecte schade genoemd, is de schade die ontstaat als een gevolg van een wanprestatie (een tekortkoming in de nakoming van een overeenkomst). Het is de schade die verder reikt dan de directe impact van de tekortkoming zelf. Stel je voor: je koopt een machine die defect blijkt te zijn. De directe schade is de kosten van de reparatie of vervanging van de machine. Gevolgschade is de schade die je oploopt omdat die machine kapot is en daardoor je productie stilstaat, je afspraken met klanten niet kunt nakomen en je daardoor omzet verliest. Die omzetderving is een voorbeeld van gevolgschade.

Kenmerkend voor gevolgschade is de indirecte relatie met de oorspronkelijke wanprestatie. Het is de schade die niet zou zijn ontstaan als de overeenkomst correct was nagekomen. Dit maakt het onderscheid met directe schade cruciaal. Directe schade is de schade die rechtstreeks uit de wanprestatie voortvloeit, bijvoorbeeld de kosten om een defect product te repareren of vervangen.

Enkele voorbeelden van gevolgschade:

• Productiestilstand: Zoals in het eerdere voorbeeld, wanneer een machine defect is en de productie daardoor stil komt te liggen, is de gederfde winst als gevolg van die stilstand gevolgschade.
• Omzetderving: Als een leverancier te laat levert en daardoor een winkelier producten niet kan verkopen, is de gederfde omzet gevolgschade.
• Schade aan andere goederen: Als een defect product schade veroorzaakt aan andere goederen van de koper, is die schade aan die andere goederen gevolgschade.
• Reputatieschade: In sommige gevallen kan een wanprestatie leiden tot reputatieschade bij de benadeelde partij, bijvoorbeeld wanneer een leverancier onvoldoende kwaliteit levert waardoor de reputatie van de afnemer wordt aangetast.

De toewijsbaarheid van gevolgschade:

De vraag of gevolgschade vergoed moet worden, hangt af van diverse factoren. De belangrijkste zijn:

• Toerekenbaarheid: De wanprestatie moet toerekenbaar zijn aan de tekortkomende partij. Dit betekent dat de partij verwijtbaar moet zijn aan de tekortkoming, of dat de tekortkoming voor zijn risico komt.
• Causaliteit: Er moet een causaal verband zijn tussen de wanprestatie en de gevolgschade. Dit betekent dat de schade daadwerkelijk een gevolg moet zijn van de tekortkoming.
• Voorzienbaarheid: De schade moet redelijkerwijs voorzienbaar zijn geweest ten tijde van het sluiten van de overeenkomst. Dit betekent dat de tekortkomende partij had moeten weten of had moeten kunnen weten dat de wanprestatie tot deze specifieke schade zou kunnen leiden.
• Contractuele afspraken: De contractuele afspraken tussen partijen spelen een cruciale rol. Vaak worden in contracten bepalingen opgenomen over aansprakelijkheid voor gevolgschade, zoals uitsluitingsclausules (exoneratieclausules) die de aansprakelijkheid voor gevolgschade beperken of uitsluiten.

De bewijslast:

De partij die de gevolgschade vordert, draagt de bewijslast. Zij moet bewijzen dat er een wanprestatie is, dat er schade is geleden, dat er een causaal verband is tussen de wanprestatie en de schade, en dat de schade voorzienbaar was. Dit kan een complexe en tijdrovende aangelegenheid zijn.

Conclusie:

Gevolgschade is een complex juridisch concept dat aanzienlijke financiële gevolgen kan hebben. Het is belangrijk om je bewust te zijn van de potentiële risico’s en om duidelijke afspraken te maken over aansprakelijkheid voor gevolgschade in contracten. Indien er sprake is van gevolgschade, is het raadzaam om juridisch advies in te winnen om te beoordelen of de schade vergoed kan worden. Door vooraf goed na te denken over de mogelijke gevolgen van een wanprestatie, kunnen bedrijven en particulieren zichzelf beschermen tegen onverwachte en potentieel kostbare schade.