Hoe herken je een psychische stoornis?

De subtiele signalen van een psychische stoornis: wanneer is het meer dan ‘even niet lekker in je vel zitten’?

Het is makkelijk om te denken dat een psychische stoornis alleen maar gepaard gaat met extreme emotionele uitbarstingen of hallucinaties. De realiteit is echter dat de signalen vaak veel subtieler zijn en zich geleidelijk ontwikkelen. Een psychische stoornis herkennen is daarom geen kwestie van een simpele checklist, maar vereist observatie, zelfreflectie en – indien nodig – professionele hulp.

De meeste mensen ervaren wel eens periodes van somberheid, stress of angst. Het verschil zit hem in de intensiteit, duur en impact op het dagelijks leven. Wanneer deze gevoelens zo intens zijn dat ze je functioneren belemmeren, langdurig aanhouden en een significante invloed hebben op je relaties, werk of studie, dan kan het wijzen op een onderliggende psychische stoornis.

Hieronder een aantal signalen die je in acht kunt nemen, waarbij het belangrijk is om te benadrukken dat het hebben van één of zelfs enkele van deze symptomen niet automatisch betekent dat je een psychische stoornis hebt. Het is een aanleiding om alert te zijn en eventueel professioneel advies te zoeken:

Veranderingen in gedrag en gemoedstoestand:

• Stemmingswisselingen: Extreme schommelingen tussen euforie en diepe depressie. Dit kan zich uiten in plotselinge, onverklaarbare boosheid of intense verdriet.
• Angst en paniek: Aanhoudende, overmatige angst en zorgen, paniekaanvallen of een constante gevoel van onrust.
• Moeheid en lusteloosheid: Aanhoudende vermoeidheid, gebrek aan energie en motivatie, waardoor dagelijkse taken moeilijk worden.
• Concentratieproblemen: Moeite met focussen, geheugenproblemen en moeite met het nemen van beslissingen.
• Slaapstoornissen: Insomnia (slaaploosheid), hypersomnia (overmatige slaperigheid) of nachtmerries.
• Veranderingen in eetlust: Significante toename of afname van eetlust, resulterend in gewichtsverlies of -toename.
• Sociale terugtrekking: Vermijding van sociale contacten, afnemende interesse in hobby’s en activiteiten die je voorheen leuk vond.
• Veranderingen in zelfbeeld: Een extreem negatief zelfbeeld, gevoelens van waardeloosheid of schaamte.
• Overmatig alcohol- en drugsgebruik: Gebruik van alcohol of drugs als coping mechanisme om met negatieve emoties om te gaan.
• Lichamelijke klachten: Hoofdpijn, maagklachten, spierpijn die niet verklaard kunnen worden door een lichamelijke oorzaak. Deze kunnen een uiting zijn van psychische spanning.
• Suïcidale gedachten: Gedachten aan zelfmoord of zelfbeschadiging. Dit is een ernstig signaal dat onmiddellijke professionele hulp vereist.

Wanneer professionele hulp zoeken?

Als je meerdere van bovenstaande signalen ervaart en deze je dagelijks leven significant belemmeren, is het belangrijk om professionele hulp te zoeken. Schaam je niet om hulp te vragen; een psychische stoornis is een medische aandoening, net als een lichamelijke ziekte. Een huisarts, psycholoog of psychiater kan een diagnose stellen en een behandelplan opstellen. Er zijn diverse effectieve behandelmethoden beschikbaar, zoals therapie, medicatie of een combinatie van beide. Onthoud: vroegtijdige interventie kan het herstelproces aanzienlijk verbeteren.

Dit artikel is bedoeld ter informatie en vervangt geen professioneel medisch advies. Bij twijfel, raadpleeg altijd een professional.