Welk woordenboek heeft de meeste woorden?

De zoektocht naar het grootste woordenboek: een kwestie van definities

De vraag “Welk woordenboek heeft de meeste woorden?” is lastiger te beantwoorden dan het op het eerste gezicht lijkt. Het hangt namelijk sterk af van hoe je ‘woord’ en ‘woordenboek’ definieert. Het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT), met zijn imposante 43 banden en een geschat aantal lemma’s tussen de 350.000 en 400.000, wordt vaak genoemd als de grootste ter wereld. Maar is dat ook daadwerkelijk zo?

Het WNT’s claim op de titel berust op zijn omvang en de diepgang van zijn historische beschrijvingen. Het documenteert niet alleen de huidige betekenis van woorden, maar traceert ook hun etymologie en evolutionaire ontwikkeling door de eeuwen heen, inclusief archaïsmen en dialectvormen die in moderne woordenboeken vaak ontbreken. Dit resulteert in een enorme hoeveelheid tekst per lemma, waardoor het aantal ‘woorden’ in de zin van lemma’s aanzienlijk hoger ligt dan in meer moderne, beknoptere woordenboeken.

Echter, een ander woordenboek, met een enorme hoeveelheid entries van technische termen of combinaties daarvan, zou in aantal entries wellicht het WNT overtreffen. Denk bijvoorbeeld aan een woordenboek dat alle mogelijke combinaties van chemische verbindingen beschrijft. Het aantal entries zou gigantisch zijn, maar de gemiddelde lengte van een entry zou aanzienlijk korter zijn dan bij het WNT.

Daarnaast is er het onderscheid tussen lemma’s (hoofdentries) en subentries. Een lemma kan honderden varianten, afleidingen en betekenissen omvatten, elk afzonderlijk geteld als een ‘woord’ in sommige tellingen. Vergelijkingen tussen woordenboeken worden daardoor complex en afhankelijk van de gehanteerde methodologie.

De bewering dat het WNT het grootste woordenboek ter wereld is, is dus genuanceerd. Gemeten naar pagina’s en de diepgaande historische beschrijving van elk lemma, is het inderdaad een reus. Maar in termen van het puur aantal vermeldingen, zou het theoretisch overtroffen kunnen worden door een woordenboek met een enorme, maar minder diepgaande, dataset. Om een eenduidig antwoord te geven op de vraag, is een strikte definitie van ‘woordenboek’ en ‘woord’ essentieel, evenals een gestandaardiseerde methode om het aantal entries te tellen. Tot die tijd blijft het WNT een indrukwekkend monument van lexicografisch onderzoek, maar niet per se het onbetwiste kampioen in termen van pure hoeveelheid woorden.