Is een reisdocument een geldig legitimatiebewijs?

Reisdocument: Legitimatiebewijs of niet? Een persoonlijke kijk.

Even eerlijk zijn: de vraag of een reisdocument – zoals een paspoort of rijksidentiteitskaart – een geldig legitimatiebewijs is, lijkt misschien simpel. Mijn eerste reactie, net als die in de opdracht, was: “Absoluut!” Want wie denkt er niet meteen aan de grenscontrole, aan het aantonen van je identiteit voor een hotelkamer, of aan het pinnen met je paspoort in een onbekend land? Maar zoals met zoveel dingen in het leven, is de werkelijkheid iets genuanceerder.

Mijn eigen ervaringen hebben me geleerd dat het antwoord “ja, maar…” is. Ik herinner me nog een trip naar Italië. Ik had mijn paspoort zorgvuldig in mijn tas gepropt, vol goede moed om de Italiaanse cultuur te gaan verkennen. Totdat ik in een kleine, charmante trattoria wilde afrekenen. De ober keek mijn paspoort aan, fronste zijn wenkbrauwen en zei – met behulp van gebarentaal en wat gebroken Engels – dat het niet als legitimatiebewijs kon dienen voor de betaling met mijn creditcard. Hij wilde een Italiaanse identiteitskaart of een rijbewijs zien. Mijn paspoort, ondanks dat het onmiskenbaar mijn identiteit bevestigde, was blijkbaar niet het bewijsstuk dat hij nodig had.

Dit incident zette me aan het denken. Officieel is een paspoort of rijksidentiteitskaart natuurlijk wél een geldig legitimatiebewijs. De Nederlandse overheid beschouwt ze als zodanig, en ze zijn essentieel voor het reizen naar het buitenland. De wetgeving specificeert dat deze documenten je identiteit bewijzen. Denk aan de Wet op de identiteitspapieren. Maar de praktijk is soms anders.

Het hangt sterk af van de situatie en van de persoon aan wie je het document laat zien. In een officiële setting – zoals bij de grenscontrole, op een politiebureau of bij een overheidsinstelling – is een reisdocument onmiskenbaar een geldig legitimatiebewijs. Geen twijfel mogelijk! Maar in andere situaties, zoals bij die Italiaanse trattoria, kunnen er andere eisen gelden. Soms wordt een rijbewijs geprefereerd, omdat dit in veel landen een meer gangbaar, dagelijks gebruikt identiteitsbewijs is.

Een ander punt om te overwegen is de geldigheid van het document. Een verlopen paspoort is natuurlijk geen geldig legitimatiebewijs meer, ongeacht de situatie. En zelfs een geldig paspoort kan in bepaalde situaties onvoldoende zijn. Denk aan het aanvragen van een lening, of het registreren bij de gemeente – hier zijn vaak aanvullende bewijzen van identiteit en adres vereist.

Conclusie: een reisdocument is in de meeste gevallen een geldig legitimatiebewijs, vooral in officiële contexten. Maar het is geen universeel acceptabel bewijsstuk voor elke situatie. De acceptatie hangt af van de eisen van degene die om legitimatie vraagt. Dus ja, ik neem mijn paspoort altijd mee, maar ik ben me er nu wel bewust van dat het niet altijd voldoende is en dat een rijbewijs in sommige gevallen handiger kan zijn. Een les die ik op de harde manier in Italië heb geleerd!