Hoe formuleer je een hoofdvraag?

Pff, een hoofdvraag formuleren… waar begin je in hemelsnaam? Het voelt soms als zoeken naar een speld in een hooiberg. Herkenbaar? Je hebt een doel, een probleem, maar die ene, allesomvattende vraag… die blijft je ontglippen.

Die hoofdvraag, die moet echt de kern raken. Hij moet, zoals ze zo mooi zeggen, ontspringen uit je doel- en probleemstelling. Makkelijker gezegd dan gedaan, toch? Ik herinner me nog die ene keer dat ik vastliep met mijn scriptie. Ik wilde iets schrijven over de invloed van sociale media op tieners, maar mijn vraag was veel te breed. Iets van… “Wat is de invloed van sociale media?” Tja, waar begin je dan? Honderden pagina’s volgeschreven en nog steeds geen duidelijk antwoord. Mijn begeleider keek me aan met een blik van… nou ja, laat ik het daarop houden.

Een goede hoofdvraag zoekt naar inzicht, niet naar kant-en-klare oplossingen. Oplossingen komen later wel. Eerst moet je begrijpen wat er speelt. Stel je voor, je wilt weten wat de impact is van online lessen op de concentratie van studenten. Dan vraag je je niet af hoe je de concentratie kunt verbeteren (dat is een oplossingsvraag!), maar bijvoorbeeld: “Welke factoren beïnvloeden de concentratie van studenten tijdens online lessen?”. Snap je het verschil?

En dan die regeltjes… één vraag, complex, relevant, niet te breed. Eén vraag? Serieus? Soms spoken er wel twintig vragen door mijn hoofd! Maar ja, focus is key. En geen ja/nee vragen! “Vinden studenten online lessen leuker?” – daar schiet je niks mee op. En ook geen ‘hoe’ of ‘waarom’ vragen. Die zijn vaak te specifiek, te gericht op oplossingen. Beter is bijvoorbeeld: “In welke mate draagt de interactievorm tijdens online lessen bij aan de leerervaring van studenten?”.

Beleidsadviezen? Nee, die horen er ook niet in thuis. Je hoofdvraag is geen actieplan. Je bent op zoek naar begrip, naar inzicht. Vergeet dat niet. Ik las laatst ergens dat 75% van de studenten worstelt met het formuleren van een goede hoofdvraag… of was het nou 80%? Enfin, je bent in ieder geval niet alleen! Het is een proces, een zoektocht. Maar als je die ene, perfecte vraag eenmaal te pakken hebt… dan voelt het alsof de puzzelstukjes op hun plek vallen.