Kun je altijd je kindsdeel opeisen?

Kun je altijd je kindsdeel opeisen? De nuances van een recht.

De wet beschermt kinderen met een kindsdeel, een minimum erfdeel waar ze recht op hebben na het overlijden van een ouder. Dit schept een gevoel van zekerheid, maar de realiteit is genuanceerder. Hoewel het kindsdeel een recht is, is het niet altijd direct opeisbaar. Vaak overheerst het recht van de langstlevende ouder, wat betekent dat kinderen geduld moeten oefenen tot na diens overlijden. Dit is de meest voorkomende situatie en creëert een beschermende cocon rond de overgebleven partner. Maar er zijn uitzonderingen, situaties waarin het kindsdeel wél eerder geclaimd kan worden. Wanneer is dat het geval?

De wettelijke uitzondering: onterving.

Een kind kan onterfd worden, maar dit neemt het recht op het kindsdeel niet weg. Onterven ontneemt het kind weliswaar het recht op de volledige erfenis, maar niet op de minimale wettelijke bescherming van het kindsdeel. Dit kan direct na het overlijden van de ouder worden opgeëist, ongeacht de wensen van de langstlevende. Het is belangrijk te beseffen dat onterving grondig gemotiveerd moet worden in het testament en aan strenge wettelijke eisen moet voldoen.

De praktische uitzondering: financiële nood.

Hoewel de wet de langstlevende voorrang geeft, kan een kind onder bepaalde omstandigheden toch aanspraak maken op (een deel van) het kindsdeel vóór het overlijden van de tweede ouder. Dit is het geval wanneer het kind in ernstige financiële nood verkeert en aantoont dat het geld absoluut noodzakelijk is voor bijvoorbeeld levensonderhoud, studie of medische kosten. Deze uitzondering is niet wettelijk vastgelegd, maar gebaseerd op jurisprudentie. De rechter beoordeelt de situatie per geval en weegt de belangen van het kind af tegen die van de langstlevende ouder.

De minder voor de hand liggende uitzondering: wanbeheer door de langstlevende.

In uitzonderlijke gevallen kan het kindsdeel eerder worden opgeëist als de langstlevende ouder zich schuldig maakt aan wanbeheer van de erfenis. Denk hierbij aan het verkwanselen van het vermogen door roekeloze investeringen of excessieve uitgaven. Ook hier is het aan de rechter om te beoordelen of er sprake is van wanbeheer en of de belangen van het kind in het geding zijn. Dit is een complexe procedure die zorgvuldige documentatie en juridische expertise vereist.

Conclusie: recht en realiteit.

Het kindsdeel is een belangrijk recht, maar de opeisbaarheid ervan is complexer dan vaak gedacht. Hoewel de langstlevende ouder doorgaans voorrang heeft, zijn er situaties waarin het kindsdeel eerder geclaimd kan worden. Onterving, financiële noodzaak en wanbeheer zijn hier voorbeelden van. Het is cruciaal om de specifieke omstandigheden te analyseren en juridisch advies in te winnen om de beste strategie te bepalen. Het recht op het kindsdeel is een bescherming, maar de weg ernaartoe kan soms hobbelig zijn.