Wat zijn de 4 fases van een verslaving?

De Vier Fasemodel van Verslaving: Een Glijdende Schaal naar Afhankelijkheid

Verslaving is geen zwart-wit kwestie, maar een proces dat zich geleidelijk ontwikkelt. Het is een glijdende schaal, waarbij de overgang van de ene fase naar de volgende vaak onopgemerkt blijft, totdat de gevolgen onmiskenbaar zijn. In plaats van een abrupt begin, kenmerkt verslaving zich door een reeks progressieve fases. Hieronder beschrijven we een vierfasenmodel dat de ontwikkeling van verslaving illustreert:

Fase 1: Experimenteren en Sporadisch Gebruik: Deze fase wordt gekenmerkt door nieuwsgierigheid en het incidentele gebruik van een verslavende stof of gedrag. Het kan gaan om het proberen van alcohol op een feestje, het af en toe gokken op een kansspel, of het incidenteel gebruik van drugs. In deze fase is er nog geen sprake van regelmaat of een sterke drang. De controle over het gebruik is aanwezig en de gevolgen zijn minimaal. Het is belangrijk te benadrukken dat experimenteren niet automatisch leidt tot verslaving, maar wel een potentieel risico vormt.

Fase 2: Regelmatig Recreatief Gebruik: De overgang naar deze fase is subtiel. Wat begon als incidenteel gebruik, wordt steeds frequenter. De persoon ervaart positieve associaties met de verslavende stof of het gedrag, zoals ontspanning, euforie of een verbeterd humeur. De frequentie neemt toe, maar de controle is nog grotendeels aanwezig. Het gebruik is primair recreatief, hoewel er misschien al lichte aanwijzingen zijn van een groeiende afhankelijkheid, zoals een toenemende behoefte aan de stof of activiteit om zich goed te voelen.

Fase 3: Ingesleten Gewoonte en Tolerantie: In deze fase is het gebruik een vast onderdeel van het dagelijks leven geworden. Het is een gewoonte, een routinematig gedrag dat moeilijk te doorbreken is. Er ontwikkelt zich vaak een tolerantie, wat betekent dat er een steeds grotere hoeveelheid van de verslavende stof of activiteit nodig is om hetzelfde effect te bereiken. De controle begint af te nemen, en pogingen om te stoppen of te minderen leiden vaak tot onthoudingsverschijnselen, zowel lichamelijk als psychisch. Het sociale leven en de verantwoordelijkheden kunnen beginnen te lijden onder het gebruik.

Fase 4: Problematisch Gebruik en Verlies van Controle: Deze fase markeert de overgang naar een volledige verslaving. De persoon heeft de controle volledig verloren over zijn gebruik. De drang naar de verslavende stof of activiteit is overweldigend, en het gebruik domineert alle aspecten van het leven. De gevolgen zijn ernstig en kunnen variëren van gezondheidsproblemen en relatieproblemen tot financiële problemen en juridische consequenties. Het leven draait volledig om het verkrijgen en gebruiken van de verslavende stof of het uitvoeren van het verslavende gedrag. Hulp zoeken is in deze fase essentieel.

Dit vierfasenmodel is een generalisatie; de overgangen tussen de fases kunnen vloeiende en individueel verschillen. Het is cruciaal om te beseffen dat vroegtijdige interventie cruciaal is om de progressie naar ernstige verslaving te voorkomen. Als je je zorgen maakt over jezelf of iemand anders, aarzel dan niet om professionele hulp te zoeken.