Waarom zijn sommige mensen gevoeliger voor een kater?

De mysterieuze kater: waarom is de ene er gevoeliger voor dan de andere?

Een kater. Dat beklemmende gevoel van misselijkheid, hoofdpijn, duizeligheid en extreme vermoeidheid de dag na een avondje flink uitgaan. Iedereen kent het wel, maar de ervaring is verre van uniform. Terwijl de één na een paar glazen al geveld wordt, lijkt de ander ongeschonden te ontsnappen aan de klauwen van de kater. Waarom is dat? De verklaring is complexer dan je zou denken en omvat een mix van genetische, metabolische en omgevingsfactoren.

Een cruciale rol speelt de genetica. Ons lichaam breekt alcohol af via een complexe reeks biochemische processen. Een sleutelrol hierin speelt het enzym alcoholdehydrogenase (ADH) en aldehyde dehydrogenase (ALDH). Variaties in de genen die deze enzymen coderen, kunnen leiden tot significante verschillen in de snelheid van alcoholmetabolisme. Een specifieke variant in het ALDH2-gen is bijvoorbeeld veelvoorkomend bij mensen van Oost-Aziatische afkomst. Deze variant resulteert in een tragere afbraak van acetaldehyde, een giftig tussenproduct bij de afbraak van alcohol. De ophoping van acetaldehyde leidt tot een versterkt gevoel van misselijkheid, hoofdpijn, blozen en zweten, zelfs na een relatief kleine hoeveelheid alcohol. Deze mensen ervaren dus een veel heftigere kater dan mensen met een efficiënter werkend ALDH2-enzym.

Maar genetica is niet het hele verhaal. Ook andere factoren spelen een belangrijke rol:

• Geslacht: Vrouwen hebben over het algemeen een lager percentage lichaamswater dan mannen, waardoor de alcoholconcentratie in hun bloed hoger wordt bij dezelfde hoeveelheid alcoholconsumptie. Daarnaast hebben vrouwen vaak een lagere activiteit van het enzym alcoholdehydrogenase. Deze factoren dragen bij aan een verhoogd risico op een kater bij vrouwen.

• Alcoholsoort: Donkere dranken, zoals whisky en rode wijn, bevatten naast alcohol ook congeneren – bijproducten van de fermentatie. Deze congeneren worden geassocieerd met een heftiger kater. Lichte dranken, zoals wodka en gin, bevatten minder congeneren en veroorzaken daardoor vaak minder ernstige katers.

• Voeding: Een lege maag verhoogt de snelheid waarmee alcohol wordt opgenomen in het bloed, wat de kans op een kater vergroot. Het eten van voedsel, vooral voedsel rijk aan koolhydraten, vertraagt de opname van alcohol en kan de ernst van de kater verminderen.

• Hydratie: Dehydraterende effecten van alcohol spelen een belangrijke rol bij de hoofdpijn en misselijkheid van een kater. Voldoende water drinken tijdens en na het alcoholgebruik kan de kater aanzienlijk verzachten.

• Slaap: Voldoende slaap is essentieel voor herstel. Een slechte nachtrust na alcoholgebruik verergert de symptomen van een kater.

Kortom, de gevoeligheid voor een kater is een complex samenspel van genetische aanleg, de soort en hoeveelheid alcohol, voeding, hydratatie en slaap. Hoewel je je genetische aanleg niet kunt veranderen, kun je wel de kans op een kater verminderen door verantwoord te drinken, voldoende te eten en te drinken, en voldoende slaap te krijgen. En misschien is het dan toch verstandig om die extra glazen te overslaan…