Kun je genezen van overprikkeling?

Kun je genezen van overprikkeling? Een weg naar herstel en adaptatie.

Overprikkeling, een overweldigende reactie op sensorische input, is een veelvoorkomend verschijnsel bij mensen met diverse aandoeningen, zoals autisme, ADHD, PTSS en hersenletsel. De ervaring kan variëren van lichte ongemakken tot complete shutdowns, waardoor het dagelijkse leven enorm belemmerd wordt. De vraag of je ervan kunt ‘genezen’ is echter complex en vereist nuance. Een volledige ‘genezing’ in de zin van een terugkeer naar een pre-overprikkelingstoestand is niet altijd realistisch, maar significant herstel en adaptatie zijn zeker mogelijk.

Het is belangrijk te begrijpen dat overprikkeling geen ziekte op zich is, maar een symptoom. De onderliggende oorzaak moet worden aangepakt om duurzame verbetering te bereiken. Er is geen magische pil of snelle oplossing, maar een multi-faceted aanpak blijkt het meest effectief. Deze aanpak focust niet op het ‘wegnemen’ van overprikkeling, maar op het leren omgaan met en het verminderen van de impact ervan.

Therapie speelt hierin een cruciale rol. In plaats van te streven naar een onbereikbare ‘genezing’, richt de therapie zich op verschillende aspecten:

• Educatie over prikkels: Een essentieel onderdeel is het leren herkennen van individuele prikkeltriggers. Wat veroorzaakt bij jou overprikkeling? Is het fel licht, harde geluiden, drukke omgevingen, specifieke geuren of een combinatie daarvan? Deze bewustwording is de eerste stap naar controle.

• Verwerking van trauma en emoties: Bij veel mensen met overprikkeling speelt trauma of emotionele disregulatie een rol. Therapie kan helpen bij het verwerken van deze onderliggende problemen, wat de gevoeligheid voor prikkels kan verminderen. Dit kan bijvoorbeeld via EMDR, CGT of andere geschikte therapievormen.

• Aanpak van hersenletsel: Indien overprikkeling het gevolg is van hersenletsel, is neuropsychologische revalidatie essentieel. Deze revalidatie richt zich op het versterken van de cognitieve functies die betrokken zijn bij prikkelverwerking en het ontwikkelen van copingmechanismen.

• Omgevingsaanpassingen: Therapie helpt niet alleen de persoon met overprikkeling, maar ook de omgeving. Door begrip te kweken bij familie, vrienden en collega’s, wordt het makkelijker om aanpassingen te maken die de prikkellast verminderen. Dit kan variëren van het creëren van rustige ruimtes tot het aanpassen van werk- of schoolschema’s.

• Zelfregulatietechnieken: Therapie leert concrete technieken om zelf de prikkelverwerking te reguleren. Dit kunnen ademhalingsoefeningen, mindfulness, grounding-technieken of sensorische strategieën zijn.

Het is belangrijk te benadrukken dat het proces van leren omgaan met overprikkeling tijd en geduld vereist. Er zullen ups en downs zijn. Het doel is niet om overprikkeling volledig te elimineren, maar om de frequentie, intensiteit en impact ervan te verminderen, waardoor een leven van grotere zelfstandigheid en welzijn mogelijk wordt. Met de juiste ondersteuning en een persoonlijke, aangepaste aanpak kan men leren leven met overprikkeling, in plaats van erdoor gecontroleerd te worden. Dit is, in die zin, een vorm van herstel en adaptatie, die de kwaliteit van leven aanzienlijk kan verbeteren.