Hoeveel mensen hebben geen pensioen opgebouwd?

De groeiende schare Nederlanders zonder pensioenopbouw: een stille crisis?

Het beeld van een zorgeloze oude dag, gefinancierd door een comfortabel pensioen, wordt voor een groeiend aantal Nederlanders steeds vager. Hoewel de cijfers schommelen, wijst recent onderzoek uit dat een aanzienlijk deel van de beroepsbevolking geen pensioen opbouwt via hun werkgever. In 2022 bedroeg dit percentage ongeveer 11% van de bijna 7,3 miljoen werknemers in Nederland. Dit betekent dat ruim 800.000 mensen geen aanvullend pensioen opbouwen via een collectieve regeling – een aanzienlijk aantal dat potentieel een stille crisis signaleert.

Het is belangrijk om nuance aan te brengen. De 11% representeert niet alleen mensen die bewust geen pensioen opbouwen, maar omvat ook diverse groepen met specifieke omstandigheden. Hierbij valt te denken aan:

• Flexwerkers en zzp’ers: De opkomst van de gig-economy heeft geleid tot een toename van flexibele arbeidscontracten en zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers). Deze categorieën hebben vaak geen toegang tot collectieve pensioenregelingen via hun werkgever. Zelf een pensioen regelen is echter niet altijd even eenvoudig, en vaak ook kostbaar.

• Laagbetaalde werknemers: Personen met een laag inkomen kunnen moeite hebben om naast de dagelijkse lasten ook nog een eigen pensioenvoorziening op te bouwen, zelfs als de mogelijkheid er wel is.

• Werknemers in sectoren met lage pensioenparticipatie: Sommige sectoren kennen een lagere mate van pensioenopbouw, waardoor werknemers in deze sectoren meer risico lopen om later met een tekort te zitten.

• Werknemers met korte dienstverbanden: Wie regelmatig van baan wisselt, kan moeite hebben om een aaneengesloten pensioenopbouw op te bouwen.

De fluctuatie in de cijfers (13% in zowel 2016 als 2019 versus 11% in 2022) vereist verder onderzoek om te begrijpen welke factoren hieraan bijdragen. Een mogelijke verklaring is de economische conjunctuur en de daarmee gepaard gaande veranderingen op de arbeidsmarkt.

De gevolgen van een gebrek aan pensioenopbouw zijn aanzienlijk. Het kan leiden tot financiële onzekerheid op latere leeftijd, met potentieel ernstige gevolgen voor de levenskwaliteit. Deze groep mensen is extra kwetsbaar voor armoede in de oude dag.

Het is cruciaal dat zowel overheid als werkgevers actie ondernemen om deze stille crisis aan te pakken. Mogelijke oplossingen zijn het stimuleren van deelname aan collectieve pensioenregelingen, het verbeteren van de toegankelijkheid van pensioenvoorzieningen voor flexwerkers en zzp’ers en het vergroten van de financiële geletterdheid van de bevolking. Een betere informatievoorziening en ondersteuning bij het kiezen van een passende pensioenoplossing zijn daarbij van essentieel belang. Alleen door gezamenlijke inspanningen kan een comfortabele oude dag voor iedereen worden gegarandeerd.