Waarom drijf ik niet in zout water?

Waarom drijf ik (of mijn klei) niet in zout water? Een kwestie van dichtheid.

De populaire misvatting dat je makkelijker drijft in zout water dan in zoet water is slechts gedeeltelijk waar. Het is niet zo dat je per se beter drijft, maar dat het makkelijker is om te drijven. Het verschil zit hem in de dichtheid van het water. Laat ons dit eens nader bekijken, gebruikmakend van het voorbeeld van een klomp klei.

Een klomp klei heeft een bepaalde massa en dus een bepaald gewicht. Of die klomp nu in zoet of zout water wordt geplaatst, het gewicht blijft onveranderd. De sleutel tot drijfvermogen ligt echter niet in het gewicht van het object zelf, maar in de verhouding tussen het gewicht van het object en de opwaartse kracht (de Archimedeskracht) die het water uitoefent.

Zoet water heeft een dichtheid van ongeveer 1 gram per milliliter. Zout water daarentegen heeft een hogere dichtheid, aangezien de toevoeging van zout de massa van het watervolume verhoogt. Deze verhoogde dichtheid resulteert in een sterkere opwaartse kracht.

Stel je voor: onze klomp klei heeft een dichtheid van 2 gram per milliliter. In zoet water zal de opwaartse kracht, gegenereerd door het verplaatste zoete water, onvoldoende zijn om het gewicht van de klei te compenseren, waardoor de klei zinkt.

In verzadigd zout water is het verhaal anders. De hogere dichtheid van het zout water leidt tot een grotere opwaartse kracht. Als de opwaartse kracht in het zoute water groter is dan het gewicht van de klei, zal de klei drijven – of althans, een groter deel ervan zal boven water uitsteken. Het is dus niet zo dat de klei plotseling lichter wordt, maar dat het water er een sterkere ‘duw’ tegenaan geeft.

Dit principe geldt ook voor mensen. Ons lichaam heeft een bepaalde dichtheid. In zoet water kan het gebeuren dat de opwaartse kracht onvoldoende is om ons volledig te dragen, waardoor we moeten zwemmen om boven te blijven. In zout water, met zijn hogere dichtheid, is die opwaartse kracht groter. Dit maakt het makkelijker om te drijven, omdat een kleiner deel van ons lichaam boven water hoeft te uitsteken om de evenwichtstoestand te bereiken.

Kortom: we drijven niet beter in zout water, maar de hogere dichtheid van het zout water maakt het drijven makkelijker door een grotere opwaartse kracht te genereren. Het gewicht van het object blijft onveranderd; het is de veranderde verhouding tussen gewicht en opwaartse kracht die het verschil maakt.