Wat valt onder calamiteiten?

Wat valt er nou eigenlijk onder ‘calamiteit’? Een persoonlijke kijk.

Pfoe, dat woord ‘calamiteit’… het klinkt meteen zo zwaar, hè? En terecht eigenlijk. Voor mij, en ik denk voor veel mensen die in de zorg werken, roept het een heel specifiek gevoel op: een gevoel van diepe bezorgdheid, verantwoordelijkheid en soms zelfs schuld. Het is niet zomaar een ongelukje; een calamiteit is een gebeurtenis tijdens de zorgverlening die ernstige en ongewenste gevolgen heeft, vaak met blijvende schade tot gevolg. Die definitie is best breed, en dat maakt het soms lastig om te bepalen wat er nou precies onder valt.

Mijn eigen ervaringen – en ik werk al 15 jaar in de verpleging – leren me dat een calamiteit meer omvat dan alleen een ‘ongeluk’. Ik denk bijvoorbeeld aan de keer dat mevrouw Jansen, een patiënte met dementie, een ernstige val maakte. Ze brak haar heup en liep daardoor een longontsteking op, waar ze uiteindelijk aan overleed. Officieel stond er ‘valincident’ in het dossier, maar voor mij was het een calamiteit. We hadden extra maatregelen genomen, zoals een bedalarm, maar ze was er toch tussenuit geglipt. Die onmacht, dat constante gevoel van ‘had ik dit maar anders kunnen doen’, dat blijft je achtervolgen.

Een andere gebeurtenis die me bijblijft, is het bijna-verkeerd-toedienen van medicatie. Een verpleegkundige, nieuw op de afdeling, had bijna de verkeerde dosis insuline aan een diabeet gegeven. Gelukkig werd het op tijd opgemerkt, maar de angst voor de gevolgen… dat is iets wat je niet snel vergeet. Zelfs zonder direct letsel is de potentie voor ernstige schade zo groot dat het als calamiteit bestempeld moet worden.

Dus wat valt er dan wél onder een calamiteit? Op basis van mijn ervaringen en de wettelijke richtlijnen (denk aan de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg -Wkkgz) zou ik het zo samenvatten:

• Ernstig lichamelijk letsel: Breuken, infecties, inwendige bloedingen, verbranding, etc. Het gaat hier niet alleen om direct letsel, maar ook om de langdurige gevolgen daarvan. Een simpele wondinfectie kan bijvoorbeeld leiden tot een langdurig ziekenhuisverblijf en blijvende littekens.

• Overlijden: Het meest ingrijpende gevolg, natuurlijk. Een overlijden dat direct of indirect verband houdt met de zorgverlening, valt altijd onder een calamiteit.

• Ernstig psychisch letsel: Dit wordt vaak onderschat, maar is net zo belangrijk. Trauma, PTSS, depressie als gevolg van een gebeurtenis tijdens de zorgverlening vallen hier onder. Denk aan een patiënt die een zeer traumatische ervaring heeft beleefd tijdens een medische ingreep.

• Bijna-ongevallen met ernstige potentiële gevolgen: Zoals het bijna-verkeerd-toedienen van medicatie, of een patiënt die bijna uit bed viel. De kans op ernstig letsel of overlijden was reëel.

Het melden van een calamiteit voelt vaak als een zware last, een openbaring van falen. Maar het is cruciaal voor het leren van fouten en het verbeteren van de zorg. Het is niet over ‘schuld’ gaan, maar over ‘leren’. Elke calamiteit is een kans om de zorgveiliger en patiëntvriendelijker te maken. Het is een eerherstel voor de patiënt én een investering in de toekomst van de zorg. Het is een manier om te zorgen dat een dergelijke gebeurtenis zich, voor zover mogelijk, niet herhaalt. En dat, vind ik, is uiteindelijk toch het belangrijkste.

#Calamità #Disastri #Eventi